بیماری اکتیما در گوسفندان و درمان آن

بیماری اکتیما در گوسفندان یکی دیگر از بیماری هایی است که به آن مبتلا می شوند، بیماری اکتیما می تواند باعث بروز مشکلات تغذیه ای برای گوسفندان شود . اکتیما نوعی ویروس است که کاملا واگیردار می باشد . بیماری اکتیما یک بیماری ویروسی است که هنگامی که وارد بدن گوسفند زنده می شود، سبب می گردد که زخم های زیادی در ناحیه دهان و اطراف لب حیوان ایجاد شود .

علائم بیماری اکتیما در گوسفندان

از آن جایی که این بیماری بسیار واگیردار است، باعث می شود که در مدت زمان کوتاه ، کل گله درگیر شود . زخم های ایجاد شده در اثر این بیماری با سوزش و خارش همراه است و باعث می شود که گوسفند زنده کرج به شدت اذیت شود . این بیماری بسیار خطرناک است و اگر در مراحل اولیه شناسایی گردد، ممکن است فقط وزن گوسفند کاهش پیدا کند اما با وخیم شدن شرایط می تواند سبب مرگ گوسفند شود .
  
بیماری اکتیما در گوسفندان از نوع بیماری ویروسی و مسری است که از آن به عنوان اورف، زبان دلمه بسته، دهان زخم، درماتیت عفونی لب، التهاب دهانی و درماتیت پوستولی واگیر نام می برند. این بیماری بین انسان و حیوان مشترک است که از تماس دام های آلوده به انسان منتقل می شود. این بیماری پوستی واگیردار بیشتر در گوسفندان، بزها و حیواناتی که به صورت اهلی پرورش داده می شوند قابل رویت است.

البته حیوانات وحشی از آن بی نصیب نیستند. این بیماری به شکل زخم در اطراف دهان،بالای سم، روی پستان و نقاط دیگر بدن حیوانات قابل مشاهده است که این ضایعات اطراف دهان و جوش ها باعث بی اشتهایی و در نتیجه گرسنه ماندن حیوانات می شود.

همچنین اگر این ضایعات در سطح پستان تشکیل شوند، دام های جوان از مادران خود جدا می شوند و اثر این بیماری لنگیدن دام ها را به همراه دارد. در حیوانات مبتلا به این بیماری سطح زخم ها دلمه می بندد و بعد از مدتی گسترش می یابند طوری که بیشتر شکل زگیل به خود می گیرند.برخی اوقات بافت های مرده در قسمت مخاط دهان به وجود می آیند و تا مری گسترش می یابند. در موارد محدود به عفونت های ثانویه در بدن دام تبدیل می شوند که بیشتر در بره ها دیده می شوند و در کشور ایران رایج است. درصد کشندگی این بیماری با توجه به درمان آن پایین است.

عامل بیماری اکتیما در دام ها

ویروس ارف عامل بیماری اکتیما در گوسفندان است که از طریق دلمه ها و ضایعات پوستی با بریدگی یا ایجاد خراش روی پوست انتقال می یابد. این بیمار به جزء گوسفندان بیمار، گوسفندان سالم را نیز درگیر می کند. انتقال آن از راه فومیت ها، تماس مستقیم و یا اشیایی با انتقال و جمع آوری بیماری های ویروسی و میکروبی صورت می گیرد. ویروس ارف به مدت یک ماه بعد از بهبود در پوست و پشم زنده می ماند، مقاومت ویروس در محیط بسیار بالا است طوری که بعد از گذشت چندین سال از پوست خشک شده دام مبتلا، جدا شده است.

تشخیص بیماری اکتیما در گوسفندان

اگر در اطراف پوزه و دهان دام زخم هایی به شکل زگیل دیدید بدون تردید شاهد بیماری اکتیما در گوسفندان هستید طوری که جهت قطعی کردن جواب با شناسایی تمام اجزای ویروس از طریق میکروسکوپ الکترونیک اقدام کنید. این نوع بیماری بیشتر در گوسفند و تا حدودی در بز و حیوانات نشخوارکننده وحشی مانند خرگوش، گاو، شتر، گوزن و آهو دیده می شود.

درمان بیماری اکتیما در گوسفندان کار چندان مشکلی نیست اما به دلیل ویروسی بودن آن راه حل اصولی هم ندارد، بنابراین جهت جلوگیری از ایجاد عفونت های ثانویه مصرف آنتی بیوتیک ها پیشنهاد می شود. خواه اگر دام بزغاله یا بره به دلیل شدت جراحات توانایی تغذیه نداشته باشد به کارگیری لوله معدی و دادن شیر از طریق آن مشکل را برطرف می کند.
 
واکسن آبله بزی راه حل دیگری برای حذف این ویروس است طوری که اگر به گوسفند این واکسن تزریق شده باشد بره ای که متولد می شود از این بیماری در امان است. یکی از درمان های تجربی و رایج شستن تاول ها و زخم ها با محلول نمک و سرکه است که تا حدودی از شدت و پیشرفت بیماری می کاهد.

پیشگیری از بیماری اکتیما در دام ها

با در نظر گرفتن عمر طولانی میکروب در محل اسکان دام ها و پوسته های باقی مانده از زخم ها، از این مراتع و جایگاه ها دوری کنید، سپس جایگاه ها را نظافت اصولی و ضدعفونی کنید، و در مرحله آخر جدا سازی محل اسکان دام های آلوده از دام های سالم ضروری است. مواد ضدعفونی کننده ها شامل گلوتارات کدوئید، مواد قلیایی ویرکون، هیپوکلریت و شوینده ها هستند.

یکی از بدی های این بیماری این است که بسیار شبیه به بیماری های دیگر مانند بیماری زبان آبی است . اما تفاوت هایی بین این دو بیماری وجود دارد که شامل موارد زیر است :

در بیماری اکتیما تنها ناحیه دهان درگیر می شود اما در بیماری زبان آبی تمامی سر و صورت گوسفند متورم می شود .

در بیماری اکتیما زخم در ناحیه دهان ایجاد می گردد اما در تب برفکی پستان ها و بیضه ها درگیر می شوند .

بیماری اکتیما در گوسفندان 4 – 2 ساله اتفاق می افتد، اما بیماری طاعون در سنین کمتر و با میزان زخم بیش تر اتفاق می افتد .

خسارات اقتصادی ناشی از این بیماری

وجود زگیل و تاول در سطح دهان و لب موجب اختلال در تغذیه و خوراک دام ها می شود و تاجایی توانایی خوردن را از دست می دهند و همین باعث افت هنگفت وزن در گوسفندان زنده می شود. حال اگر این تاول ها روی پستان دام مادر باشد موجب انتقال بیماری به بره می شود و دام مادر به دلیل درد از دادن شیر به بره خودداری می کند، بره ها به گوسفندان های سالم روی آورده و باعث انتقال بیماری به آنها نیز می شوند. علایم این بیماری به شرح زیر است.

ایجاد لنگش در گوسفندان
احتمال بیماری های پستانی مانند ورم آن
احتمال اتلاف بره ها به دلیل نبود شیر کافی جهت تغذیه
کاهش وزن گوسفندان زنده با تسریع و تشدید
نحوه انتقال این بیماری به انسان

این ویروس به دلیل مقاومت بالا حدود چند سال زنده می ماند و راه ورود آن به بدن انسان و سایر دام ها ی زنده از طریق جراحات پوستی و زخم است. تا جای ممکن از ایجاد جراحت روی پوست خود جلوگیری کنید. همچنین اگر بیماری شیوع پیدا کرد محل نگهداری دام ها را ضدعفونی کنید. زیرا اگر این ضایعات روی صورت و دست هایتان بماند، غدد لنفاوی را متورم کرده و موجب درد زیاد در آن ناحیه می شود طوری که برخی مواقع نیاز به بستری در بیمارستان است.

نکات مهم هنگام واکسیناسیون بیماری اکتیما در گوسفندان

گوسفندان وزن حمل که شش هفته به وقت زایمان آنها باقی مانده است از زدن واکسن خودداری کنید.
بزغاله و بره در هفته اول زندگیشان توانایی واکسن زدن را دارند.

گوسفندان یا بزها باید هر ساله واکسن شوند.
اپلیکاتور مخصوص واکسن را قبل و بعد از عمل تزریق در آب جوش بگذارید.
قسمت هایی از بدن گوسفندان که بیماری اکتیما ندارند واکسن ویری اکتی وکس تزریق نشود.
استفاده از دستکش برای افرادی که واکسن تزریق می کنند ضروری است زیرا انتقال آن به انسان بسیار آسان است.
از ورود گله جدید به گله قدیمی جلوگیری کنید تا از سالم بودن آنها مطمئن شوید.
 این بیماری در سن دو الی چهار سالگی گوسفندان رخ می دهد، البته در همان اوایل زندگی و در بره بودن گوسفندان امری طبیعی است، زیرا سطح سرعت و قدرت انتقال این بیماری بسیار بالاست.

مراحل درمان بیماری اکتیما در گوسفندان

درمان اکتیما در گوسفندان معمولاً شامل چندین مرحله است:

تشخیص: اولین قدم تشخیص دقیق بیماری اکتیما در گوسفندان مبتلا است. این ممکن است شامل معاینه فیزیکی، ارزیابی علائم بالینی و آزمایش‌های آزمایشگاهی مانند کشت باکتریایی یا بررسی هیستوپاتولوژیک بافت‌های آسیب‌دیده باشد.

درمان آنتی بیوتیکی: پس از تشخیص، درمان معمولاً با تجویز آنتی بیوتیک های مناسب آغاز می شود. آنتی بیوتیک هایی مانند پنی سیلین یا تتراسایکلین معمولاً برای هدف قرار دادن باکتری Actinomyces عامل عفونت استفاده می شوند. مدت زمان آنتی بیوتیک درمانی ممکن است بسته به شدت عفونت و پاسخ به درمان متفاوت باشد.

مداخله جراحی (در صورت لزوم): در برخی موارد، به ویژه اگر آبسه های بزرگ یا آسیب بافتی وسیع وجود داشته باشد، ممکن است مداخله جراحی ضروری باشد. این می تواند شامل تخلیه آبسه ها، جداسازی بافت نکروزه یا برداشتن اندام های آسیب دیده در صورت آسیب شدید باشد.

مراقبت های حمایتی: ارائه مراقبت های حمایتی به گوسفند آسیب دیده در طول فرآیند درمان مهم است. این ممکن است شامل تغذیه مناسب، هیدراتاسیون و مدیریت درد برای کمک به بهبودی باشد.

نظارت و پیگیری: نظارت دقیق بر گوسفند در طول درمان برای ارزیابی پاسخ به درمان و تشخیص هرگونه عارضه یا عود عفونت ضروری است. ممکن است برای اطمینان از رفع کامل عفونت، معاینات دامپزشکی بعدی لازم باشد.

به طور کلی، درمان موفقیت آمیز اکتیما در گوسفندان نیازمند یک رویکرد جامع شامل تشخیص دقیق، درمان آنتی بیوتیکی مناسب، مداخله جراحی احتمالی، مراقبت های حمایتی و نظارت جدی برای اطمینان از نتیجه مطلوب برای حیوانات مبتلا است.

قبل از هر گونه اقدامی بهتر است که گوسفند بیمار را از گله جدا نمایید و نسبت به واکسینه نمودن دام ها اقدام کنید . استفاده از پماد و اسپری آنتی بیوتیک برای جلوگیری از عفونت های ثانویه نیز توصیه می شود .