بیماری سیاه زخم در دام ها یکی از بیماری های مشترک بین انسان و حیوان است که اغلب پستانداران مانند گاو، بز، اسب و حتی انسان نیز به این بیماری مبتلا می شوند . این بیماری عفونی حتی گوسفند زنده را نیز تهدید می نماید . این بیماری بسیار خطرناک است و موجب مرگ دام ها می گردد .
فهرست موضوعات
عوامل بیماری سیاه زخم در دام ها
عامل بیماری سیاه زخم در دام ها، نوعی باکتری میله ای شکل است که جزء باکتری های هوازی و هاگ دار می باشد . این باکتری در زمان مرگ در خون و تمامی ترشحات بدن دام وجود دارد .
باید گفت که این باکتری در معرض هوا در عرض چند ساعت تبدیل به هاگ شده و در خاک می تواند بین 40 تا 60 سال خاصیت بیماری زایی خود را حفظ نماید، پس نباید لاشه دام های تلف شده از این بیماری مورد کالبد شکافی قرار گیرد و باید حتما به طور صحیح از بین برده شوند .
دام‌ها ممکن است به بیماری سیاه زخم مبتلا شوند به دلایل زیر:
عفونت با باکتری‌های چندگانه: عفونت با باکتری‌هایی مانند Clostridium chauvoei و Clostridium novyi می‌تواند منجر به بروز بیماری سیاه زخم در دام‌ها شود.
زخم‌های جراحی یا تراوش: زخم‌های جراحی، تراوش‌ها یا آسیب‌های مختلف به بافت‌ها می‌تواند محیط مناسبی برای رشد باکتری‌های عامل بیماری فراهم کند و به ابتلا به سیاه زخم منجر شود.
شرایط محیطی نامساعد: شرایطی مانند محیط‌های مرطوب و گرم، که به رشد باکتری‌ها و تکثیر آن‌ها کمک می‌کند، می‌تواند به انتشار بیماری سیاه زخم در جمعیت دام‌ها کمک کند.
عدم واکسیناسیون: عدم اجرای برنامه‌های واکسیناسیون منظم و پیشگیری از بیماری‌های دامی، باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری سیاه زخم در دام‌ها میشود.
ایجاد شرایط مناسب برای عفونت: عواملی مانند عدم رعایت بهداشت کافی در محیط‌های نگهداری و عدم توجه به تخلیه زمین و تمیزکاری منظم محیط‌های زندگی دام‌ها، می‌تواند باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماری سیاه زخم شود.
راه انتقال بیماری سیاه زخم در دام ها
در دام ها، این بیماری از طریق باکتری موجود بر روی گیاهان به دام ها انتقال می یابد . به هنگام چرا درمراتع آلوده و یا آب و علوفه آلوده، هاگ شاربن وارد دستگاه گوارش می شود و در صورت حساس و غیر ایمن بودن دام ها سبب بروز بیماری در آن ها می شود .
انتقال تنفسی: باکتری‌های عامل بیماری سیاه زخم می‌توانند از طریق تنفس دام‌ها به داخل بدن فرد بیمار وارد شوند. این انتقال معمولاً از طریق تنفس هوا یا ذرات هوایی که با باکتری‌های مخرب آلوده شده‌اند انجام میشود.
انتقال گوارشی: مصرف مواد آلوده به باکتری‌های عامل بیماری سیاه زخم، مانند علوفه‌ها یا آب آلوده، می‌تواند منجر به انتقال بیماری از طریق دستگاه گوارش دام‌ها شود. این انتقال معمولاً به دلیل آلودگی منابع تغذیه‌ای دام‌ها رخ می‌دهد.
انتقال پوستی: در صورتی که بافت‌های زخمی یا زخم‌های باز در دام‌ها وجود داشته باشد، ممکن است باکتری‌های بیماری‌زا از طریق تماس مستقیم با پوست دام‌ها به داخل بدن فرد بیمار منتقل شوند.
به منظور پیشگیری از انتقال بیماری سیاه زخم، لازم است از تماس با دام‌های مبتلا به بیماری خودداری کرده، بهداشت دست و محیط زندگی را حفظ کرده، مواد غذایی مناسب و خالی از آلودگی را برای دام‌ها فراهم کنید، و از واکسیناسیون منظم دام‌ها برای پیشگیری از بیماری استفاده کنید.
علائم بیماری سیاه زخم در دام ها
تب شدید تا 42 درجه سانتی گراد
درد شدید
استاز دستگاه گوارش
ادرار خونی
اسهال خونی
بی اشتهایی
مرگ در موارد حاد
تنفس سریع و عمیق
تورم ناحیه گردن و زیر شکم
تشنج
افسردگی شدید
دام های باردار (آبستن) ممکن است که سقط کنند و گاوهای شیرده شیرشان به یکباره کاهش می یابد و یا ممکن است خون آلود و غیرطبیعی باشد .
روش های درمان بیماری سیاه زخم در دام ها
درمان بیماری سیاه زخم در دام‌ها ممکن است شامل روش‌های زیر باشد:
مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها: در صورت تشخیص عفونت با باکتری‌های مختلف، مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند به کنترل و درمان عفونت‌های بیماری سیاه زخم کمک کند. انتخاب آنتی‌بیوتیک مناسب و مطابق با حساسیت باکتری‌ها بسیار مهم است.
تخلیه و تمیزکاری زخم: در صورت وجود زخم‌های عمیق یا آسیب دیده، تخلیه و تمیزکاری زخم با استفاده از محلول‌های ضدعفونی و تخلیه بیشتر ممکن است لازم باشد تا بافت‌های مرده و آلوده را از بین ببرد.
مصرف آنتی‌توکسین‌ها: در برخی موارد، مصرف آنتی‌توکسین‌ها می‌تواند به کنترل عوارض عفونت با باکتری‌های بیماری سیاه زخم کمک کند.
مصرف واکسن‌های مخصوص: استفاده از واکسن‌های مخصوص برای پیشگیری از ابتلا به بیماری سیاه زخم در دام ها و همچنین برای تقویت سیستم ایمنی آن‌ها می‌تواند موثر باشد.
مراقبت‌های نیرومندی و تغذیه: ارائه تغذیه مناسب و مراقبت‌های نیرومندی می‌تواند به افزایش مقاومت دام‌ها در برابر بیماری سیاه زخم و بهبود سریع‌تر آن‌ها کمک کند.
مراقبت و نظارت مداوم: پس از شروع درمان، نظارت مداوم بر وضعیت دام‌ها و پیگیری درمان از اهمیت بالایی برخوردار است تا بهبودی کامل دام‌ها را تضمین کند.
همچنین، هرگونه درمان باید توسط دامپزشک مجرب و با استفاده از داروها و روش‌های مناسب صورت گیرد.
کدام دام ها بیشتر دچار بیماری سیاه زخم میشوند
بیماری سیاه زخم بیشتر در گاوها، گوسفندان، بزها و گاهی اوقات در گاومیش‌ها مشاهده میشود. این دام‌ها بیشترین احتمال ابتلا به بیماری سیاه زخم را دارند. اما هر دامی ممکن است به عنوان میزبان برای باکتری‌های عامل بیماری سیاه زخم عمل کند و مبتلا به این بیماری شود، به ویژه در شرایطی که عوامل پراکنده‌کننده بیماری در محیط زندگی دام‌ها وجود داشته باشد.
روش های پیشگیری و درمان سیاه زخم
درمان بیماری سیاه زخم در موارد حاد و فوق حاد تقریبا غیر ممکن است . اما برای پیشگیری از بیماری در دام های اهلی می توان سالانه حداقل یکبار واکسیناسیون همگانی انجام داد .
برای پیشگیری از بیماری سیاه زخم در دام‌ها، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
واکسیناسیون منظم: اجرای برنامه‌های واکسیناسیون منظم برای دام‌ها با واکسن‌های مخصوص بیماری سیاه زخم می‌تواند از انتشار بیماری جلوگیری کند.
حفظ بهداشت محیطی: ایجاد شرایط بهداشتی مناسب در محیط‌های نگهداری دام‌ها از جمله تمیزکاری منظم زمین‌ها، از بین بردن مواد آلاینده، و کنترل آفات و بیماری‌های دامی می‌تواند به پیشگیری از انتشار بیماری سیاه زخم کمک کند.
مراقبت از زخم‌ها و آسیب‌ها: هرگونه زخم یا آسیب در دام‌ها باید به سرعت مورد معالجه قرار گیرد تا از ورود باکتری‌های عفونی و انتشار بیماری جلوگیری شود.
مدیریت تغذیه: تغذیه مناسب دام‌ها با توجه به نیازهای آن‌ها به ویتامین‌ها، مواد معدنی و ارزش غذایی، می‌تواند از افزایش مقاومت دام‌ها در برابر بیماری سیاه زخم کمک کند.
استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها: در صورت لزوم، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها برای کنترل عفونت‌های بیماری سیاه زخم مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما باید با دقت و با توجه به دستورات پزشک مورد استفاده قرار گیرد.
با اجرای این روش‌ها و پیشگیری از عوامل موثر در انتقال بیماری، می‌توانید از انتشار بیماری سیاه زخم در دام‌های خود جلوگیری کنید و به سلامتی و بهبود عملکرد آن‌ها کمک کنید.
نتیجه گیری
مرکز پخش دام زنده کرج، واکسیناسیون گوسفندانش را طبق زمانبندی مشخصی انجام می دهد و اگر گوسفندی مشکوک به بیماری باشد از سایر گوسفندان دیگر جدا می شود و تحت درمان قرار می گیرد تا در آخر گوسفند زنده ای که تحویل مشتری داده می شود، گوسفند سالمی باشد .
